Borodziej próchnik

(Ergates fabe)

Występowanie

Borodziej próchnik występuje w Europie, Północnej Afryce, Syrii i na Kaukazie. W Polsce najczęściej można go znaleźć w borach sosnowych, które rosną na piaszczystych, ubogich glebach.

Żerowanie Borodzieja

Borodziej szczególnie upodobał sobie sosny. Żeruje za równo na drzewach martwych jak i na wilgotnych, ale jeszcze zdrowych. Znacznie rzadziej można go też spotkać na innych gatunkach drzew iglastych. Najczęściej występuje na odziomkowej części pni obumierających lub martwych już pni drzew, leżaninie lub grubszych pniakach. Atakuje też wilgotne części przyziemia w budynkach, podkłady kolejowe i słupy.

Morfologia

Chrząszcze borodzieja osiągają długość od 23 do 65 mm. Samice są czarne lub ciemnobrunatne, a samce brunatnoczerwone. Charakterystyczną cechą tego owada są niezwykle długie są czułki. Czułki samicy dochodzą do połowy długości jej ciała, ale to i tak niewiele w porównaniu do długości czułek samca, które są dłuższe niż on sam. Żółtobiałe larwy dochodzą do długości 120 mm.

Rozwój

Chrząszcze borodzieja pojawiają się w pierwszej połowie lata. Aktywne są w nocy i o zmroku, ale tylko wtedy, gdy temperatura przekracza 22 stopnie Celsjusza. Zapłodnione samice składają nawet 320 jaj, które umieszczają w pęknięciach drewna. Okres wylęgu larw uzależniony jest od temperatury. Im jest ona wyższa tym krócej trwa okres wylęgu. Przy temperaturze 28 stopni Celsjusza okres ten wynosi 13 dni, a przy 18 stopniach Celsjusza wydłuża się do 43 dni. Po wylęgu larwa rozpoczyna drążenie chodnika. Na początku jego szerokość wynosi jedynie 2- 3 mm, ale rośnie ona wraz ze wzrostem larwy dochodząc do aż 30 mm. Owalne chodniki wypełnione są ekskrementami i długimi wiórkami. Larwy atakują najczęściej bielastą część drewna powodując jej całkowite zniszczenie. Wyjątkiem jest cienka warstwa zewnętrzna drewna. Szybkość rozwoju larw uzależniona jest od trzech czynników. Pierwszy to oczywiście pożywienie, a dwa pozostałe to temperatura i wilgotność. Larwy najbardziej lubią temperaturę od 30 do 31 stopni Celsjusza, ale potrafią rozwijać się w temperaturach od 10 do 37 stopni Celsjusza. Nie mniej wybredne są larwy borodzieja w kontekście wilgotności, a ich wymagania rosną wraz z ich wiekiem. Podczas gdy młode larwy potrzebują do rozwoju 14 procentowej wilgotności drewna to w przypadku larw dorastających wartość ta rośnie do aż 25-30 procent. Również w odniesieniu do rodzaju drewna wymagania borodzieja nie są małe. Najbardziej odżywcze dla larw jest drewno bielaste, a w przypadku larw starszych również lekko zagrzybione. Długość rozwoju larw potrafi się wahać od 3 do aż 12 lat.

Rodzaj wyrządzanych szkód

Borodziej niszczy wszelkie konstrukcje drewniane takie jak drewniane słupy, ambony myśliwskie itp. doprowadzając nawet do ich wywrócenia.

Zwalczanie

Zwalczanie borodzieja próchnika polega na przestrzeganiu zasad higieny lasu, a także na chemicznym zabezpieczaniu drewna preparatami o długotrwałym działaniu toksycznym. W przypadku już stojących budynków głębokie nasycenie drewna nie zawsze jest możliwe dlatego stosuje się głównie powierzchniowe metody ochronne. Konieczne jest uszczelnianie dachów i wstawianie siatek ochronnych w okna strychowe.